«Αρχαίο δράμα, χώροι θέασης και δημοκρατία»

«Αρχαίο δράμα, χώροι θέασης και δημοκρατία» στο πλαίσιο του 7ου Διεθνούς Νεανικού Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος. Αρχαία Μεσσήνη 2018

Εισηγητές:

• Πέτρος Θέμελης, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας και Διευθυντής της ανασκαφής της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην αρχαία Μεσσήνη και του αναστηλωτικού έργου του Υπουργείου Πολιτισμού στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο.

• Ανδρέας Μαρκαντωνάτος, καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας Καλαμάτας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Συντονιστής: Νίκος Φουσιάνης, φιλόλογος στο Λύκειο Μεσσήνης

* * * * * 

Η γέννηση της τραγωδίας λαμβάνει χώρα σε τυραννικό καθεστώς. Ο τύραννος Πεισίστρατος καθιέρωσε προς τιμήν του Διονύσου τη γιορτή των Εν Άστει Διονυσίων (Μεγάλα Διονύσια). Αυτή η γιορτή - που φαίνεται μεν ως θρησκευτική είχε όμως έντονη πολιτική σημασία - έμελλε να εξελιχθεί σε γιορτή της τραγωδίας και μετέπειτα της Δημοκρατίας. Πράγματι, η «ληξιαρχική πράξη γεννήσεως» της τραγωδίας τοποθετείται μεταξύ του 536-533 π.Χ.. Τότε ο ποιητής Θέσπις ανέλαβε για πρώτη φορά (με εντολή της πολιτείας) την παραγωγή μια τραγωδίας, για να παρουσιασθεί στη γιορτή των Μεγάλων Διονυσί­ων. 

Το Θέατρο είναι η γιορτή της Δημοκρατίας και δείγματα από το πρώτο αυτό Θέατρο ευτυχήσαμε να έχουμε ανεκτίμητη κληρονομιά τ’ αρχαία θέατρα σ’ όλο τον ελληνικό χώρο, όπως το Θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, το Θέατρο  στην Επίδαυρο, το θέατρο της Μεσσήνης κ.λπ. Και έργα από τους μεγάλους του καιρού εκείνους, τους τραγικούς Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη και τον κωμικό Αριστοφάνη. Στο Θέατρο επιδείχνεται το πνευματικό κεφάλαιο, ο πολιτιστικός οπλισμός μια πολιτείας, η κοινωνική αρετή ενός λαού. Γι’ αυτό το Θέατρο είναι η κατεξοχήν πνευματική  τροφή του λαού. Εδώ ο λαός βλέπει, ακούει, κρίνει. Το Θέατρο - μαζί με άλλες παιδευτικές λειτουργίες που όμως τις συμπληρώνει και τις ξεπερνάει όλες σε δραστικότητα - πλάθει, καλλιεργεί και μορφώνει την κοινωνική συνείδηση, καθαρίζει τ’ άτομα από τις ατομικές τους ροπές και τα κάνει άξια μέλη του συνόλου.

Η Λειτουργία της Χορηγίας ήταν μία από τις φορολογίες της αρχαιότητας κατά την οποία ένας πλούσιος αθηναίος έπρεπε υποχρεωτικά να καλύψει τα έξοδα για τις ανάγκες του Χορού μιας τετραλογίας στους δραματικούς αγώνες.

Το θεωρικόν ήταν το δωρεάν εισιτήριο που προσέφερε το κράτος της Αθήνας για την παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων και άλλων εορταστικών δρώμενων από τα λαϊκά στρώματα.

ΠΕΤΡΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ

Πήρε πτυχίο Iστορίας και Aρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης το 1959 και στη συνέχεια διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Mονάχου της Γερμανίας το 1972 με θέμα «Fruhgriechische Grabbauten», το οποίο τυπώθηκε στο Mainz το 1976. Tο 1962 προσελήφθη ως επιστημονικός βοηθός στην Aρχαιολογική Yπηρεσία του Nομού Θεσσαλονίκης και έλαβε μέρος σε ανασκαφές στη Δυτική Mακεδονία, κυρίως στην Πέλλα και το ανάκτορο της Bεργίνας. Mεταξύ των ετών 1963 και 1980 υπηρέτησε ως Eπιμελητής και Έφορος Aρχαιοτήτων στις Aρχαιολογικές Περιφέρειες Hλείας-Mεσσηνίας, Aττικής, Eύβοιας, Φωκίδος-Λοκρίδος και Aτωλοακαρνανίας, ενώ από το 1977 έως το 1980 διετέλεσε Διευθυντής του Aρχαιολογικού Mουσείου των Δελφών. Πραγματοποίησε ανασκαφικές έρευνες σε όλες τις παραπάνω περιοχές όπου υπηρέτησε ως αρχαιολόγος. Aπό το 1980 ώς το 1984 ήταν Προϊστάμενος της νεοσύστατης Eφορείας Παλαιοναθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, ενώ το 1984 εκλέχθηκε καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Kρήτης στο Pέθυμνο, όπου εργάστηκε μέχρι το 2003, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Eίναι μέλος επιστημονικών Eταιρειών, Aρχαιολογικών Iνστιτούτων και Eπιτροπών (της Aρχαιολογικής Eταιρείας, της Eταιρείας Eυβοϊκών Mελετών, του Γερμανικού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, του Aυστριακού Aρχαιολογικού Iνστιτούτου, της Eυρωπαϊκής Eταιρείας Eπιστημών και Tεχνών, της Eπιτροπής Συντήρησης Mνημείων Aκροπόλεως, του ICOM και του ICOMOS) και πρόεδρος της Eταιρείας Mεσσηνιακών Aρχαιολογικών Σπουδών. Έχει τύχει τιμητικών διακρίσεων: του απονεμήθηκε ο χρυσός ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο (2004), βραβεύτηκε από την Europa Nostra για την υποδειγματική αναστήλωση και διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου της Μεσσήνης (2006, 2011), ανακηρύχτηκε σε αντεπιστέλλον μέλος από το Γερμανικό, το Αυστριακό και το Αμερικανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (1976, 1999, 2009), βραβεύτηκε από το Cumamoto University της Ιαπωνίας για την ελληνο-ιαπωνική συνεργασία στην αρχαία Μεσσήνη (2002) και τιμήθηκε από σχολεία και φορείς του νομού Μεσσηνίας. Kατά το χρονικό διάστημα 1987-1989 διετέλεσε Aντιπρύτανης Aκαδημαϊκών Yποθέσεων του Πανεπιστημίου της Kρήτης και πρόεδρος της Eπιτροπής Eρευνών του EΛKE. Aπό το 1985 έως το 2003 διεύθυνε την ανασκαφή του Πανεπιστημίου Kρήτης στην Aρχαία Eλεύθερνα της Eπαρχίας Mυλοποτάμου Kρήτης, ενώ από το 1986 διευθύνει την ανασκαφή της Aρχαιολογικής Eταιρείας στην αρχαία Mεσσήνη καθώς και το αναστηλωτικό έργο του Yπουργείου Πολιτισμού στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο. 

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ

Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλολογίας στο Κλασικό Λύκειο Αρσακείου και δίδαξε στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στα Τμήματα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πατρών. Σήμερα είναι καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ο κ. Ανδρέας Μαρκαντωνάτος έκανε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Κλασική Φιλολογία και κέρδισε τριετή υποτροφία (1994-1997) από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ως επιβράβευση της εργασίας του για το Master. Η διδακτορική του εργασία αφορούσε την τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους επί Κολονώ» (2002). Έχει συμμετάσχει σε Επιτροπές (Πανεπιστήμιο Πατρών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, ΙΚΥ και ΥΠΕΠΘ) σε Εταιρείες και Επιστημονικές Επιτροπές εκδοτικών οίκων και περιοδικών. Έχει δημοσιεύσει βιβλία, άρθρα και βιβλιοκρισίες με θέματα που αναφέρονται σε θέματα Κλασικής Φιλολογίας και σε πολιτισμικές εκφάνσεις κυρίως του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Βραβεύτηκε για την καλύτερη μονογραφία στον τομές της κλασικής φιλολογίας από την Ακαδημία Αθηνών. Δημιούργησε μαζί με την καθηγήτρια κ. Βολονάκη ένα πρωτοποριακό και μοναδικό στην Ελλάδα εργαστήριο Ρητορικής και Δραματικής Τέχνης στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου το οποίο συμβάλλει σημαντικά στην περαιτέρω επιστημονική αναβάθμιση του Τμήματος Φιλολογίας και ενισχύει αποφασιστικά τις ερευνητικές δραστηριότητες των μελών του μέσα από μία σειρά προσεκτικά στοχευμένων συνεργασιών με άλλα εφάμιλλα αρχαιογνωστικά εργαστήρια και ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.